18 Νοεμβρίου 2017

Η τεχνολογία Air από τη Nike

Η σημαντικότερη τεχνολογία που αναπτύχθηκε στο τομέα των αθλητικών υποδημάτων είναι πέρα κάθε αμφιβολίας αυτή της Air από τη Nike. Μπορεί σήμερα η τεχνολογία Nike Air να θεωρείται ξεπερασμένη και παλιομοδίτικη όμως ήταν αυτή που "συντρόφευε" για πάνω από μια 25ετία τα περισσότερα αθλητικά παπούτσια της Nike, ήταν αυτή στην οποία βασίστηκαν αρκετές απ' τις νεότερες τεχνολογίες, ήταν αυτή που αποτέλεσε το συγκριτικό πλεονέκτημα της Nike απέναντι στους ανταγωνιστές της και την έκανε τη κορυφαία εταιρεία αθλητικής ένδυσης και υπόδησης. Χωρίς καμιά δόση υπερβολής θα έλεγα πως για την ανάδειξή της σε ηγέτιδα εταιρεία στο τομέα της χρωστά πολλά όχι μόνο στους συνιδρυτές της, Bill Bowerman και Phil Knight, αλλά και σε έναν άνθρωπο που κυριολεκτικά μεταμόρφωσε ριζικά την τότε εικόνα και φήμη της swoosh, στον αείμνηστο κύριο Marion Frank Rudy.
Ο Marion Frank Rudy υπήρξε μηχανικός αεροδιαστημικής της NASA που πίστευε ότι πολλές από τις εφαρμογές-τεχνολογίες που ανέπτυσσε η Αμερικάνικη Υπηρεσία, μπορούσαν να χρησιμεύσουν και στη καθημερινότητα επί της Γης. Το 1969 εγκατέλειψε τη NASA και αποφάσισε να συνεχίσει τη καριέρα ως ανεξάρτητος εφευρέτης με περισσότερες από 250 πατέντες. Με το jogging να είναι το αγαπημένο είδος άθλησης εκείνη την εποχή, διαπίστωσε πως τα άκρα των αθλητών καταπονούνταν σε σημαντικό βαθμό καθώς απορροφούσαν όλους τους κραδασμούς. Με βάση την εμπειρία τόσων χρόνων στη NASA επινόησε μικρές ελαστικές μεμβράνες μέσα στις οποίες ενσωμάτωσε αέριο μεγάλης πυκνότητας και συνοχής και τις τοποθέτησε σαν πάτους μέσα στα παπούτσια. Την εφεύρεσή του απέρριψαν όλες οι μεγάλες εταιρείες εκτός της μικρής και άσημης τότε Nike, με τον Phil Knight να τεστάρει ο ίδιος την εφεύρεση του Rudy και να ενθουσιάζεται. Η Nike σκέφτηκε να τοποθετήσει την "αεροσακούλα" μέσα στο παπούτσι και κυκλοφόρησε το 1978 στη Χαβάη αλλά σε περιορισμένο αριθμό το Nike Air Tailwind. Μερικοί από τους αθλητές που έλαβαν μέρος στο μαραθώνιο εκείνης της χρονιάς στη Χονολουλού προτίμησαν το συγκεκριμένο running και κατενθουσιάστηκαν, γεγονός που "ανάγκασε" τη Nike ένα χρόνο αργότερα να κυκλοφορήσει ευρέως το Tailwind.
Η Nike περιγράφει το αέριο που χρησιμοποιείται ως "dense gas". Σύμφωνα όμως με τον Rudy και τα στοιχεία καταχώρησης της πατέντας του (US Patent 4219945), πρόκειται για ένα μείγμα πολλών αερίων που αναφέρονται ως "supergases". Γενικότερα "supergases" ονομάζονται οι αλογονωμένοι υδρογονάνθρακες (halogenated hydrocarbons) με εξαίρεση το εξαφθοριούχο θείο (sulfur hexafluoride). Πάντα λάτρευα τη χημεία! Το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας αναφέρει δύο ως τις επικρατέστερες επιλογές, το εξαφθοριούχο αιθάνιο (ehtane hexafluoride) και το εξαφθοριούχο θείο, με τους χημικούς να υποδεικνύουν το δεύτερο ως το επικρατέστερο. Η Nike σε πιο πρόσφατη πατέντας της (US Patent 5042176) αναφέρει πως το αέριο που χρησιμοποιεί πλέον είναι το άζωτο (nitrogen) που είναι οικονομικότερο και φιλικότερο προς το περιβάλλον. Για τη κατασκευή της κάψουλας στο πρώτο δίπλωμα αναφέρονται πολλά πλαστικά και ελαστικά υλικά που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν, ωστόσο υποδεικνύεται ως καταλληλότερο το φιλμ πολυουρεθάνης (polyurethane). Σε μετέπειτα καταχωρήσεις αναφέρεται πως γίνεται και χρήση κρυσταλλικών υλικών με σκοπό της ενίσχυση της αντοχής της κάψουλας στο πέρας των χρόνων. Σε νεότερη καταχώρηση πατέντας από τη Nike, αναφέρεται ως καταλληλότερο υλικό κατασκευής της Nike Air κάψουλας η πολυεστερική πολυουρεθάνη (polyester polyol-urethane). Μετά την μεγάλη επιτυχία του Tailwind η αμερικάνικη εταιρεία αποφάσισε να μπει και σε ξένα γι' αυτή χωράφια, πιο συγκεκριμένα στο κλάδο των μπασκετικών παπουτσιών. Η ενσωμάτωση κάψουλας Air μέσα σε ένα μπασκετικό ήταν ένα δύσκολο εγχείρημα και οι υπεύθυνοι της Nike ξόδεψαν σχεδόν τρία χρόνια ώστε να φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Τελικά η Nike παρουσίασε το 1982 το πρώτο της μπασκετικό που διέθετε την αντικραδασμική τεχνολογία Air και δεν ήταν άλλο από το θρυλικό Nike Air Force 1 δια χειρός Bruce Kilgore βεβαίως-βεβαίως. Το AF1 έφερε πραγματική επανάσταση στο τομέα των μπασκετικών παπουτσιών και έθεσε τα θεμέλια πάνω στα οποία στηρίχθηκε η Nike ώστε να είναι μέχρι και σήμερα η κυρίαρχος στο συγκεκριμένο κλάδο προϊόντων.
Η Nike όμως δεν αναπαύθηκε στις δάφνες των επιτυχιών της και προχώρησε ένα βήμα παραπέρα. Ο φέρελπις νέος τότε Tinker Hatfield, αποφάσισε πως ήρθε η ώρα η τεχνολογία Air να ανέβει επίπεδο και έτσι δημιούργησε το πρώτο running στο οποίο ήταν ορατή η αεροκάψουλα και το ονόμασε Nike Air Max 1. Ο David Forland πειραματίστηκε αρκετά με την επαναστατική τεχνολογία Air και μετά από κάμποσες ελαφρές τροποποιήσεις που είχαν ως στόχο την αύξηση του όγκου της κάψουλας κατάφερε τελικά να την κάνει ορατή ενσωματώνοντάς την μάλιστα στο μοντέλο που σχεδίασε ο Hatfield το 1987. Έκτοτε, η τεχνολογία που εφηύρε ο Rudy μετονομάστηκε σε Air Max η οποία όμως δεν παρέμεινε στάσιμη αλλά συνέχισε να εξελίσσεται και να αλλάζει διαρκώς μορφή. Η αεροκάψουλα Air Max "τσίμπησε" ακόμη λίγο σε όγκο (βλέπε Air Max 90), το 1991 πάχυνε ακόμη 50% και έγινε πιο ορατή από ποτέ (εξού και το Air Max 180) και το 1993 πήρε τη μορφή που χουμε συνηθίσει περισσότερο να βλέπουμε δηλαδή την ορατή κάψουλα στη φτέρνα (Air Max 93). Και εκεί που λες ότι η τεχνολογία έφτασε στα όρια της, κυκλοφορεί η Nike το μυθικότερο και ίσως εμπορικότερο running στην ιστορία της, το Air Max 97 το οποίο έφερε μια τεράστια και πλήρως ορατή αεροκάψουλα που κάλυπτε όλη την ενδιάμεση σόλα του παπουτσιού. Η swoosh έκανε πραγματικά τη τύχη της αλλά δεν σταμάτησε εκεί αφού το R&D τμήμα της συνέχισε τους πειραματισμούς και σχεδόν δέκα χρόνια αργότερα (2006) εμφάνισε τη τεχνολογία Air Max 360 στο ομώνυμο τότε running της στο οποίο η ενδιάμεση σόλα ήταν σχεδόν 100% ορατή από π-α-ν-τ-ο-ύ αφού δεν υπήρχε κανενός είδους foam περιορισμός. Το μοναδικό μειονέκτημα της θεόρατης αυτής αεροκάψουλας ήταν το γεγονός πως δεν διέθετε μεγάλη ευκαμψία κάτι που ο Forland "επιδιόρθωσε" με καθυστέρηση εννέα χρόνων με την πεντακάθαρη αερόσολα του Air Max 2015. Η Nike όντας μια εταιρεία που δε συνηθίζει να επαναπαύεται προχώρησε ένα βήμα παραπέρα και παρουσίασε στις αρχές του 2017 τη νέα τεχνολογία VaporMax. Πρόκειται για μια κατακερματισμένη αερόσολα που αποτελείται από μικρότερους κι ανεξάρτητους αεροθαλάμους που είναι τοποθετημένοι σε στρατηγικά σημεία της επιφάνειας του πέλματος επιτυγχάνοντας ταυτόχρονα υψηλή απορροφητικότητα των κραδασμών και μέγιστη ευλυγισία.
Όπως ειπώθηκε και νωρίτερα το πρώτο μπασκετικό στο οποίο ενσωματώθηκε η τεχνολογία Air ήταν το θρυλικό Nike Air Force 1 κι από κοντά ακολούθησε το Air Jordan 1. Έκτοτε και σχεδόν όλες οι μπασκετικές σειρές, signature και μη, έχουν υιοθετήσει τη τεχνολογία Nike Air τουλάχιστον μία φορά αν τώρα πλέον τα πιο σύγχρονα μοντέλα δείχνουν μια σαφή προτίμηση στη συγγενή τεχνολογία Zoom Air